Ekonomi ve Enerji Bakanı Amcaoğlu: Ekonomide doğru işler yapılıyor

Ekonomi ve Enerji Bakanı Olgun Amcaoğlu, KIBRIS TV canlı yayınında ekonomik verileri paylaştı, “Çalışan sayısı düşmedi, işletme sayısı arttı. Durgunluk ve küçülme yok.” dedi ve ekledi:

“Asgari ücrette rekor büyüme”… Bakan Amcaoğlu, “Ocak 2022’de asgari ücret 7 bin TL’ydi. O günkü kurla 514 dolara denk geliyordu. Bu yıl eylül ayında asgari ücret brüt 40 bin 436 TL oldu. Bu da bin 184 dolara tekabül ediyor. Asgari ücret, dolar bazında yüzde 230, TL bazında da yüzde 480 oranda büyüdü.” ifadelerine yer verdi.

“Çalışan sayısı yüzde 180 arttı”… Reel sektörde 2 yıl önce 20 bin 500 olan işletme sayısının şu anda 22 bine yükseldiğine dikkat çeken Amcaoğlu, “İşletme sayısı azalmadı. Pandemi döneminde çalışan sayısı 88 bin kişiye düşmüştü, bugün 156 bin kişi var. Yüzde 180’in üzerinde arttı. Durgunluk ve küçülme yoksa demek ki yapılanlar doğrudur.” dedi.

Elektronik etiket dönemi… Gıda, yaş sebze, temizlik ve hijyen ürünleri başlıkları altında yer alan 79 mal grubunda1 Şubat 2025’te elektronik etiket uygulamasına geçileceğini ifade eden Bakan Amcaoğlu, başlangıçta en az 5 çalışanı olan ve vergi usulüne göre bilanço hesabı tutan 83 marketin bu sisteme geçeceğini açıkladı.

“Sağlığa aykırı ürünler tespit edilecek”… Amcaoğlu, AB ile birlikte kurulumu gerçekleştirilen ‘Ürün Güvenliği Laboratuarı’nın Haziran 2025’te hayata geçirileceğini söyleyerek “İnsan sağlığına aykırı üretilen ürünleri tespit edebilecek yapıya kavuşuyoruz.” müjdesini verdi.

Cemre CEMALİ

Ekonomi ve Enerji Bakanı Olgun Amcaoğlu, KIBRIS TV ekranlarında yayınlanan, Eda Alisinanoğlu’nun hazırlayıp sunduğu ‘Kıbrıs’ta Sabah’ adlı programa katıldı.

Gündeme dair soruları yanıtlayan Amcaoğlu, 2025 yılında hayata geçirilmesi planlanan Elektronik Etiket Uygulaması ve Ürün Güvenliği Laboratuarı’nın önemini anlattı, sektörlerin yaşadığı ekonomik sıkıntıya yönelik mesajlar verdi. Asgari ücret konusuna da değinen Amcaoğlu, bazı rakamlar paylaştı. Bakan Amcaoğlu, sınır kapılarından geçişlerle ilgili görüşler de ortaya koydu.

Bakan Amcaoğlu, ekim ayında yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı seçimi ile ilgili de soruları yanıtladı.

“Asgari ücret dolar bazında yüzde 230 büyüdü”

Hem 2024 yılının hem 2025 yılının çok zor bir yıl olacağını en başında söylediğini anımsatan Amcaoğlu,

önlemlerin alınması ve gerekenlerin yapılması halinde en azından beklenenlerin üstünde daha büyük sıkıntılar yaşanmasının söz konusu olmayacağına dikkat çekti.

Hayat pahalılığı oranının 2024 yılında üç kere yansıtılması ile ilgili de değerlendirmede bulunan Bakan Amcaoğlu, geçtiğimiz yılın başında asgari ücretin sadece bu yıla özel 3 kere düzenlenmesi ile ilgili bir yasa düzenlemesi yapıldığını ifade etti.

“Çok da doğru yapıldı.” diyen Amcaoğlu, asgari ücret ile ilgili kıyaslamalarda bulundu:

“Aralık sonunda 4 aylık döneme denk gelen hayat pahalılığı rakamı neyse ocak ayındaki maaşlarımıza yansıyacak şekilde uygulanacak. Ondan sonra da yine eskisi gibi 6 ayda bir olacak. Ocak 2022’de asgari ücret 7 bin TL olarak belirlenmişti. O günkü kurla 514 dolara denk geliyordu. Bu yıl en son yapılan düzenleme ile ise Eylül 2024’te asgari ücret brüt 40 bin 436 TL oldu. Bu rakam da bin 184 dolara tekabül ediyor. Yani asgari ücret, dolar bazında yüzde 230, TL bazında da yüzde 480 oranda büyüdü.”

Amcaoğlu, reel sektörde 156 bin çalışan olduğunu, devlette ise 84 bine yakın maaş alan kişi olduğunu ifade ederek “Devalüasyon, enflasyon karşısında bu kişilerin alım gücü korunamazsa o zaman sınıfta kalmışsınızdır demektir. Kendi hayatlarını idame ettirecek asgari ölçülerdeki ihtiyaçlarını sağlayabileceği geliri elde etmesi mümkün hale getirilmeli. Biz en azından gelir tarafını devlet olarak hallettiğimize inanıyorum. Başta başbakan devamında bakanlar da olmak üzere hükümet olarak da doğru adımlar atıldı. Zaten bu sayede uzun yıllardan sonra bu yıl ilk kez üçüncü kez asgari ücret uygulandı.” diye konuştu.

“İşletme sayısı azalmadı. Yapılan işler doğru”

Asgari ücretin en azından istediğimiz noktada olduğunun altını çizen Amcaoğlu, bunun çalışma hayatına etkilerine dikkat çekti:

“Asgari ücret şu an yeterli seviyede mi? Evet. Reel sektörde yaklaşık 22 bin işletme var. 2 yıl önce 20 bin 500’e yakındı işletme sayısı. Pandemi döneminde reel sektördeki çalışan sayısı 88 bin kişiye düşmüştü. Bugün 156 bin kişi var. Yani yüzde 180’nin üzerinde bir ivme kazanıldı. İşletme sayısı azalmadı. Durgunluk ve küçülme yoksa demek ki yapılanlar doğrudur.”

Amcaoğlu, reel sektördeki 156 bin çalışanın yarısının vatandaş olduğunu diğer yarısında ise 50 bine yakınının TC uyruklu olduğunu, diğer kısmının ise 3. ülkeden gelen yabancı uyruklu çalışanların oluşturduğunu belirterek

“Çalışan sayısının aktöriyel dengede ne ifade ettiğini çok net şekilde ifade edebilirim ki; 3 kişi çalışan 1 emekliyi ödeyebilecek durumda ki şu an 45 bine yakın sosyal sigorta emeklisi var. Dengeleri tutturamazsanız. Sosyal sigorta sistemini batırırsınız. İflasa sürüklersiniz ki artık öyle bir şey yok, aktörel denge 2.54’lerden 3.5’lara çıktı.” dedi.

Amcaoğlu, ekonomiyi konuşurken çok yönlü düşünmek gerektiğinin altını çizerek, “Reel çalışan sayısı yüzde 80’lerin üzerinde büyüme kaydediyorsa, işletme sayısında yüzde 10’a yakın büyüme varsa asgari ücret yüzde 230 dolar, yüzde 480 oranda TL bazında artıyorsa ve şu an Çalışma Bakanlığı’nın ilgili makamlarında 6 bine yakın nitelikli iş gücü için talep varsa atılan adımlar doğrudur.” vurgusu yaptı.

Reel sektöre sosyal sigorta, ihtiyat sandığı desteği verildiğini hatırlatan Bakan Amcaoğlu, “Sadece 160 milyon TL’ye yakın her ay Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İstihdamını destekleme merkezinden elde ettiği gelirlerle reel sektör tarafına sosyal sigorta, ihtiyat sandığı desteği veriyor. Sanayi sektöründe çalışanlara yüzde 50’lerden 70’lere çıkarıldı bu destek. Bunlar küçümsenecek şeyler değil.” dedi.

Sektörlerdeki sıkıntılar

Kıbrıs Türk Sanayi Odası’nın (KTSO) “yerli üreticilere eşit rekabet koşulları sağlanması” talebi hakkında da konuşan Amcaoğlu, “Sıkıntılar var gördüm gazetelerde… Göreve geldiğim 2,5 yıl önce, ‘sanayi” başlığı altında yer alan 15 sanayi bölgesinde yaklaşık bin 768 sanayi arsasında ne yapıldığında bakalım dedim. Sadece yüzde 22’ye yakın kiralamanın üretim için olduğunu gördüm.” dedi.

Amcaoğlu, üretim için yapılan sanayi bölgelerinin üretim için kullanılmadığının altını çizerek “Antrepo, depo, güzellik salonu, spor salonu gibi başka alanlara kiralamaların yapıldığını gördük. Birini suçlamıyorum..Bunu siyaset yaptı, bizler yaptık..” diyerek bu noktadan hareketle Ticaret Odası Sanayi Odası, Esnaf ve Zanaatkarlar ve Cumhuriyetçi Türk Partisi’nin (CTP )liderinin de olduğu toplantılarda 2022 Aralık ayında yeni bir Organize Sanayi Bölgeleri Yasası’nı oy birliği ile geçirdiklerini kaydetti.

Emekçinin, yatırımcının, ihracata destek veren katma değeri, istihdam rakamlarını yükselten sektörlerin sanayi bölgelerinde olması amacıyla kararlar aldıklarını söyleyen Amcaoğlu, 8 kişi sivil toplum örgütlerinden, 3 kişi de bakanlıktan olmak üzere 11 kişiden oluşan Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Komisyonu’nun kurulması kararını aldıklarını ifade etti.

Amcaoğlu, kiralamaları da sivil toplum örgütlerinin dominant olduğu OSB komisyonunun yapması noktasında kararı aldıklarını hatırlatarak kiralamalarda “eskiden olduğu gibi siyasi konjektöre uygunluk ile değil” de hangi sanayi arsası hangi sektöre kiralanacaksa önce ihale edilip duyurusunun yapılacağını, belli kriter ve puanlamalardan geçilerek değerlendirme yapılacağına dikkat çekti.

Yakın zamanda Sanayi Odası ile K.T. Esnaf ve Zanaatkarlar Odası’nın (KTEZO) “üretimde yaşanan sıkıntılara duyarsızlaştığı” gerekçesiyle hükümeti protesto için ortak eylem düzenlemesiyle ilgili konuya da değinen Bakan Amcaoğlu şöyle konuştu:

“Sanayide üretim yapan işletmelerin katıldıkları fuar katkıları ve yaptıkları ihracat neticesinde yüklendikleri navlun bedellerine dair 33 milyona yakın alacağı vardı. Uzun uğraşlarla güncelledik ve eylemlerden önce bütün 33 milyon TL’yi ödedik. Evet, geç kaldık ama biz göreve geldiğimizde bu sorunları önümüzde bulduk kaynağı TC. İktisadi ve Mali İşbirliği Protokolü çerçevesinde yarattık. Taleplere göre de TC Lefkoşa Büyükelçiliği Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi ile birlikte ödemeleri gerçekleştirdik.”

Akaryakıt otomasyonu

Amcaoğlu, hayata geçirdikleri akaryakıt otomasyonunun öneminden de bahsederek “Akaryakıt fiyatları değişeceğinde kuyruklar oluşurdu, artık öyle bir şey yok. Çünkü biz 2023 yılının haziran ayı itibarıyla yıllık 450 milyon- 500 milyon dolar arasında hacmi olan akaryakıt piyasasını 142 istasyon ve 2 ithalatçı bazında anlık takip edebiliyoruz. Sadece akaryakıt bu ülkenin ithalatının 6’da 1’inin karşılığıdır. İthalat bacağında ilk sıra akaryakıt geliyor. Önemli olan teknoloji bazında yapılması gereken yatırımlardır. Yüzde 25’lere yakın kayıt dışılık yüzde 3’ün altına çekildi.” dedi.

Elektronik etiket uygulaması

   İthal edilen ürünler bazında da elektronik etiket uygulamasının 1 Şubat 2025’te hayata geçireceklerini açıklayan Amcaoğlu; gıda, yaş sebze, temizlik ve hijyen ürünleri başlıkları altında yer alan 79 mal grubunda elektronik etiket uygulamasına geçileceğini ifade etti.

Amcaoğlu, “yaklaşık 2.5-3 milyar dolarlık ticari hayat için ithal edilen ürünlerde bu sisteme geçilecek. Anlık fiyatlamalar görülecek.” diyerek başlangıçta en az 5 çalışanı olan ve vergi usulüne göre bilanço hesabı tutan marketlerin bu sisteme geçeceğini kaydetti.

Resmi verilere göre 83 markette 3 bin 527 kişinin çalıştığını ve bu marketlerin sisteme zorunlu olarak gireceğini söyleyen Amcaoğlu, ardından da bunun dışında kalan 102 kişinin çalıştığı 40 küçük marketin sisteme alınacağını açıkladı. Bakan Amcaoğlu, elektronik etiketin önemini şu sözlerle anlattı:

“Böylece işletmeler haksız suçlamalardan kurtulacak, devlet hakkını alabilecek, tüketici de gerçek fiyatlamalarla ürüne ulaşabilecek. Bunun güneyde de örneği var; güneyde iki yıl önce 62 mal grubunda bütün KDV’leri sıfırladılar. Belli kar marjını geçmesi halinde elektronik etiket sistemi ile tespit ederek gerekli yaptırımlar uygulanıyor.”

Ürün güvenliği laboratuarı

Amcaoğlu, yakın zamanda hayata geçirecekleri bir başka projeden de bahsederek “İnsan sağlığına aykırı üretilen ürünleri tespit edebilecek yapıya kavuşuyoruz.” müjdesi verdi:

“AB ile birlikte kurulumunu gerçekleştirmekte olduğumuz “Ürün Güvenliği Laboratuarı” da 2025 yılının Haziran ayında hayata geçecek. Çok büyük bir adım attık. İthal edilen ürün dünyanın hangi ülkesinden gelirse gelsin artık gıda ve ilaç dışındaki bütün ürünler bu laboratuardan akredite olmuş şekilde geçmeden belgesini almadan satışa sunulamayacak. İhraç edilecek ürünler de bu laboratuardan belgesini almadan ihraç edilemeyecek.”

Sınır kapıları

   Amcaoğlu, son günlerde gündemde olan sınır kapıları ve güneyden alışveriş konularına da değinerek bazı veriler paylaştı:

“2022 yılında ithalat 2 milyar dolarlar civarındaydı. 2023 yılında 2.8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu yıl 10 aylık ithalat 2.85 milyar dolar oldu. Yıl sonuna kadar oluşması tahmin edilen rakam ise 3.4 milyar dolar civarındadır. İthalat oranlarımız artıyor, talep olmazsa ithalat da olmaz. Geçişlerde ise geçen yıl 3.63 milyon Rum devleti vatandaşı kuzeye geçti. Bugüne kadar geçen ve yapılan projeksiyonla birlikte yılsonuna kadar güneyden kuzeye geçecek olan Rum sayısının 2.9 milyon olması bekleniyor. Yani yüzde 5.5’lik bir azalış var. Bu çok büyük bir eksilme değil. Kuzeyden güneye geçenlerde ise yüzde 15.6 artış var. Yıl sonuna kadar da 2.962 milyon yani 3 milyar civarında kişinin güneye geçeceği tahmin ediliyor. Yaklaşık 3 milyon kişi güneye geçiyorsa 2.9 milyon kişi de geliyorsa arada 100 bin kişi eksik var.”

“Et satışları güneye kaydı”

   Amcaoğlu, et satışlarında alışverişin güneye kaydığını “Kırmızı et satışlarında evet alışveriş güneye kaydı doğrudur. Nedenleri de bellidir; oradaki fiyatlamalar ve maliyetler çok değişik şekilde yapılıyor.” diye doğrulayarak  “burada kasaplık yapanı, hayvan üreticisini, tüketiciyi ya da ara toptancıyı suçlamak değildir maksadım. Herkesin kazanması ve hakkını alması lazım. Denetleme gözetleme ve bunlarla ilgili çalışma ve planlama yapma zaten herkesin çalışma hayatı içerisinde kalmasını sağlamak içindir.” dedi.

Cumhurbaşkanlığı seçimi

Bakan Amcaoğlu, 2025’i rahatlıkla değilse bile en az sıkıntılarla atlatma şansımız olacağını ifade ederek ekim ayında yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı seçimi ile ilgili de konuştu:

“Bu ülkedeki egemen yapının güneydeki egemen yapı ile eşit seviyede olması ve sorunun çözülebilmesi için; 75 metreküplük suyun önemini, 10 milyon kapasiteli yeni Ercan Devlet Havalimanı’nın önemini, 800 megawatlık kablo ile elektrik projesinin önemini ve yapılması gerekenleri takır takır yapıp masaya öyle oturmak lazım. Kıbrıs sorununu çözebilecek egemen devlet sıfatıyla görüşmeleri yapabilmeyi asla kulak ardı etmeden seçimlere gidip ona göre karar vermemiz lazım.”

Amcaoğlu, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde belki de 3-5 ya da 6 aday olacağına dair olasılıklar belirterek

“Aday olmak herkesin hakkı seçilebilme yetisine sahip olan herkes cumhurbaşkanlığı için aday olabilir.  Biz egemen devlet sıfatını göz ardı etmeden, elimizdeki projeleri de masaya koyarak bu memleketin Kıbrıs sorununu ortadan kaldıracağız.” dedi.